फ्याटी लिभर रोग कलेजोको यस्तो रोग हो, जसमा बोसो वा बोसोको अत्यधिक मात्राका कारण कलेजोमा बोसो जम्मा हुन थाल्छ । कलेजो शरीरको एक महत्वपूर्ण अङ्ग हो, जसले रगतमा रहेका अधिकांश रसायनलाई नियन्त्रण गर्छ र पित्तलाई बाहिर निकाल्छ ।
यो पित्तको सहयोगले कलेजोमा बन्ने फोहोर पदार्थलाई बाहिर निकाल्न मदत गर्छ । कलेजोले शरीरबाट रगतमा हुने सबै प्रकारका हानिकारक तत्वलाई बाहिर निकाल्छ । पेट र आन्द्राबाट निस्कने सबै रगत कलेजो हुँदै जान्छ । कलेजोमा धेरै पोषक तत्व भण्डारण गर्ने क्षमता हुन्छ । यसबाहेक यसले शरीरको लागि आवश्यक प्रोटिनहरू बनाउँछ, जसले ऊर्जा बनाउँछ र हामी सबैले आफ्नो काममा यो ऊर्जा प्रयोग गर्छौं । यस्तो महत्वपूर्ण अङ्ग भएको कलेजोको एक अतुलनीय गुण छ । अर्थात् कलेजोले आफूलाई आफैं मर्मत गर्छ । तर बोसोको मात्रा धेरै बढ्दा कहिलेकाहीं कलेजोमा फ्याटी लिभर रोग लाग्ने गर्छ । यो घातक हुन सक्छ । फ्याटी लिभर रोगले लिभर सिरोसिस निम्त्याउन सक्छ, जुन घातक हुन्छ ।
फ्याटी लिभर रोग के हो ?
मेयो क्लिनिकका अनुसार फ्याटी लिभर रोगमा कलेजोमा धेरै बोसो जम्मा हुन्छ, जसले कलेजोको कामलाई असर गर्छ । फ्याटी लिभर रोग दुई प्रकारका हुन्छन् । एउटा अल्कोहोलिक फ्याटी लिभर रोग (AFLD) र अर्को गैरअल्कोहोलिक फ्याटी लिभर रोग (NAFLD) । धेरै रक्सी पिउने मानिसहरूलाई अल्कोहोलिक फ्याटी लिभर रोग हुन सक्छ, जबकि थोरै रक्सी पिउने वा पिउँदै नपिउनेहरूलाई गैरअल्कोहोलिक फ्याटी लिभर रोग हुन सक्छ ।
गैरअल्कोहोलिक फ्याटी लिभर रोगका लक्षण
यद्यपि शुरूमा NAFLD मा कुनै लक्षणहरू देखिंदैनन् । फ्याटी लिभर रोगले सामान्यतया अत्यधिक थकान निम्त्याउँछ । यसबाहेक पेटको माथिल्लो दाहिने भागमा धेरै दुख्ने र अन्य समस्या हुने गर्छ । फ्याटी लिभर रोग एडभान्स स्टेजमा पुगेमा कलेजो सुन्निन थाल्छ । यसको अर्थ पेटमा असह्य पीडा हुन्छ । यस चरणमा धेरै लक्षण देखा पर्न थाल्छन् । हात वा खुट्टाका नसा बाक्लो देखिन थाल्छ । पेटभित्र पनि प्लीहा ठूलो हुन्छ । हात सधैं रातो देखिन्छ । छाला र आँखा पहेंलो हुन्छ । यसले जन्डिस पनि हुन सक्छ ।
कस्ता मानिसहरू बढी जोखिममा छन्
फ्याटी लिभर रोगको सही कारण अझै पत्ता लागेको छैन । कलेजोमा बोसो किन जम्मा हुन थाल्छ भन्नेबारे विज्ञहरू अनभिज्ञ छन् । तर केही मानिसहरूलाई फ्याटी लिभर रोगको अधिक सम्भावना हुन्छ । विज्ञहरूका अनुसार कुनै व्यक्तिको तौल बढी भएमा मधुमेह हुन्छ, शरीरमा बोसो बढेको हुन्छ, कोलेस्ट्रोल बढेको हुन्छ, विशेषगरी रगतमा ट्राइग्लिसराइड बढेको हुन्छ, मेटाबोलिक सिन्ड्रोम हुन्छ, महिलालाई पिसिओएस, स्लिप एपनिया, टाइप २ मधुमेह, थाइराइडको खतरा हुन्छ । यस्ता व्यक्तिमा फ्याटी लिभर रोग बढी हुन्छ ।
फ्याटी लिभर रोगबाट कसरी बच्ने
फ्याटी लिभर रोगबाट बच्न स्वस्थ आहार खानुपर्छ । स्वस्थ आहार भनेको प्राकृतिक चीजहरू जस्तै हरियो सागसब्जी, होल ग्रेन खानु हो । तैलीय चीजहरू, सन्तृप्त चीजहरू त्याग्नुपर्छ । धेरै तेल वा घ्यू भएका चीजहरू खानुहुँदैन । जङ्क फूडबाट बच्नुपर्छ । रक्सी र चुरोटबाट टाढा रहनुपर्छ । नियमित व्यायाम गर्नुपर्छ । यसका साथै यदि तपाईं मोटो हुनुहुन्छ भने पहिले तौल घटाउनुपर्छ ।
