विषाक्त ग्याँसबाट कसरी जोगिने

हालै भारत, श्रीनगरनजीकैको पन्ड्रेथनमा एउटा दुःखद घटना घटेको थियो, जहाँ तीन बालबालिकासहित एकै परिवारका पाँचजना सदस्य निसास्सिएर मृत फेला परेका थिए । तताउने उपकरणको गलत उपयोगका कारण दुर्घटना भएको हुन सक्ने प्रारम्भिक अनुसन्धानले देखाएको छ । यस घटनाले सबैलाई यो सोच्न बाध्य तुल्याएको छ कि हामीले आप्mनो तताउने उपकरणहरू ठीकसँग प्रयोग गरिरहेका छौं कि छैनौं, त्यस्ता घटनाहरूबाट बच्न केही सावधानी अँगाल्नुपर्छ ।

खतरा बुझ्नुहोस् : हिटिङ उपकरण, विशेषगरी दहनमा आधारित, कार्बन मोनोअक्साइड (सिओ) ग्याँस उत्पादन गर्न सक्छ । यो ग्याँस गन्धविहीन र रङहीन हुन्छ, तर अत्यन्त खतरनाक हुन्छ । अपर्याप्त भेन्टिलेशन वा उपकरणको खराबीले सिओ घरभित्र जम्मा हुन्छ, जसले गर्दा टाउको दुख्ने, चक्कर लाग्ने र गम्भीर अवस्थामा मृत्यु हुन सक्छ ।

सावधानीका उपायहरूः
१) उचित भेन्टिलेशन : हिटिङ उपकरण भएका कोठामा ताजा हावाको प्रवाह कायम राख्नुहोस्, जसले सिओ जम्मा नहोस् ।

२. नियमित मर्मत सम्भार : चिम्नी र फ्लूहरूसहित ताप प्रणालीको प्रत्येक वर्ष जाँच र सरसफाइ गर्नुपर्छ । यसले समस्यालाई समयमैं सुधार गर्न सकिन्छ ।

३. सिओ डिटेक्टरहरू लगाउनुहोस् : सुत्ने कोठा र इन्धन जलाउने उपकरणहरूनजीक कार्बन मोनोअक्साइड डिटेक्टरहरू स्थापना गर्नुहोस् । यसले सिओको स्तर र खतराबारे निगरानी गर्छ ।

४. स्पेस हिटर सुरक्षितरूपमा प्रयोग गर्नुहोस् : हिटरलाई फर्निचर, पर्दा र ओछ्यानजस्ता ज्वलनशील वस्तुहरूबाट कम्तीमा तीन फिट टाढा राख्नुपर्छ । हिटरहरूलाई सधैं समतल र स्थिर सतहमा राख्नुपर्छ । हिटरलाई कहिल्यै पनि सुतिरहेको बेला अन गर्नुहुँदैन ।

५. बाहिरी उपकरण घरभित्र प्रयोग नगर्नुस्ः बार्बेक्यू, जेनेरेटरजस्ता बाहिरी उपकरणलाई घरभित्र प्रयोग गर्नुहुँदैन । किनकि यसले सिओ उत्पादन गर्न सक्छ ।

सरकारले जाडोमा तताउने उपकरणको सुरक्षित प्रयोगका लागि प्रायः दिशानिर्देश जारी गर्छ । यी कुराहरू पालना गर्नाले दुर्घटनाका जोखिमलाई धेरै हदसम्म कम गर्न सकिन्छ । उदाहरणका लागि तताउने यन्त्रहरूनजीक ज्वलनशील वस्तुहरू नराख्ने र कोठाबाट बाहिर निस्कँदा पोर्टेबल हिटरहरू बन्द गर्नुपर्छ ।