माधव तिमल्सिना, ठोरी, १३ असोज/
ठोरीवासीलाई यतिबेला धानबाली भित्र्याउन भ्याइनभ्याइ भएको छ। केही दिनअघिको झरीका कारण धान भित्र्याउन नसकेका किसानहरूलाई यतिबेला झरी रोकिएसँगै धान भित्र्याउने चटारो छ।
ठोरी गाउँपालिकाका केही ठाउँमा कात्तिकको अन्त्यतिर पाक्ने धानखेती गरिएको भएपनि अधिकांश किसानले असोजमा पाक्ने धानखेती गरेका छन्।
यस वर्ष ठोरीमा धानको उत्पादन घटेको कृषकहरू बताउँछन्। धानको बाला लाग्ने समयमा बोट नै सुक्ने रोगका कारण यस वर्ष धान उत्पादन घटेको किसानहरूको गुनासो छ। धानबालीमा शुरूमा रातेजस्तो रोग देखिएको र पछि बाला पसाउने बेलामा बाला नै सुक्ने रोग लागेको सरस्वती मावि ठोरीका प्रधानाध्यापक एवं कृषक केशवप्रसाद रेग्मीले बताए। अघिल्ला वर्षहरूमा छिटपुट देखिने यो रोगका कारण २० प्रतिशत धानको बाला सुकेको रेग्मीले बताए।
सिंचाइ सुविधा भएका वडा नं ४ का मालीबस्ती, विजयबस्तीलगायतका ठाउँमा किसानले समयमा धान रोप्न पाएका कारण बाला सुक्ने रोगले कम असर गरेको छ। तर आकाशे पानीको भरमा खेती गर्ने किसानले समयमा धान रोप्न नपाउँदा एकातिर धानमा बाला लागेको छैन भने अर्काेतिर बाला लागेको धानको बोट सुकेको छ। झन्डै १५ कट्ठामा धानखेती गरेका वडा नं ४ का किसान रत्नबहादुर श्रेष्ठले आफूले लगाएको ४० प्रतिशत धानमा बाला नलागेको बताए। उनले बाला लागेको धानको बोट पनि सुकेकाले लगानी र मेहनत खेर गएको गुनासो गरे। आफूले उब्जाएको धानले ३ महीना पनि धान्न नसक्ने भएपछि २० हजार रुपैयाँको धान किन्न शिकारीबास जाने तरखरमा रहेको बताए।
अर्का किसान कान्छा तामाङले धानमा रोगको प्रकोपको कारण यस वर्ष खान पनि धौधौ हुने बताए। उनले गत वर्ष एक बिघा खेतमा लगाएको धान घरमा राखेर ४० मुरी बेचेको स्मरण गर्दै भने, “आकाशे पानीको भरमा ढिला गरी धान रोपेकोले यस वर्ष ४० प्रतिशत उब्जनी घटेको छ।”
गत वर्ष भारतीय बजारबाट विषादी, मलखादलगायत ल्याउने गरेका किसानहरू यस वर्ष कोरोनाको कारण सहजरूपमा मलखाद, विषादी नपाएपछि धानबालीमा प्रकोप बढेको किसानहरूको भनाइ छ। यसबारे स्थानीय सरकारले कुनै चासो नदेखाएको बताउँदै किसानहरूले क्षतिपूर्ति दिनुपर्ने माग गरेका छन्।
सरकारले एक वडा–एक कृषि प्राविधिकको व्यवस्था गरेको भएपनि हालसम्म प्रत्येक वडामा कृषि प्राविधिक नरहेका कारण कृषिमा निर्भर जनता आवश्यक सरसल्लाह नपाउँदा चिन्तित छन्। ठोरी गापाको कृषि शाखाले यस वर्ष ठोरीमा ३०–४० प्रतिशत धान उब्जनी घटेको अनुमान गरेको छ।
सोमवार ठोरीका धान खेतहरूको अवलोकन गर्न गएका गापाका कृषि शाखा प्रमुख कृष्ण कार्कीले अधिकांश धानबालीमा रोगको प्रकोप देखिएको बताए। उनले बालामा गबारो जातको कीरा देखिएको र सोही कीराका कारण धानबाली सुकेको बताउँदै रोग पहिचानको लागि केही नमूना सङ्कलन गरी पठाउने बताए। ठोरीका अधिकांश खेतीयोग्य जमीनमा धानखेती हुने गरेको छ।
